Zamówienia publiczne – element finansów publicznych obejmujący szczegółowe rozwiązania dotyczące procedur wydatkowania środków publicznych (sposobów wyłonienia wykonawców oraz zasad zawierania umów). Procedury te często stanowią odmiany przetargu.

Zamówienie publiczne
Na gruncie prawa polskiego zasady udzielania zamówień publicznych są sprecyzowane w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907), która zastąpiła ustawę z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 1994 r. Nr 76, poz. 344). Stanowi ona implementację do prawa polskiego przepisów odpowiednich dyrektyw Unii Europej-skiej, w szczególności 2004/18/WE, 2004/17/WE, 89/665/EWG i 92/13/EWG.
Do stosowania przepisów o zamówieniach publicznych są zobowiązane w szczególności podmioty sektora finansów publicznych, a także m.in. inne podmioty o podobnym charakterze lub kontrolo-wane w określony sposób przez jednostki sektora finansów publicznych, jeśli nabywają dostawy, roboty budowlane lub usługi.

Zamówień udzielać można w ośmiu opisanych w ustawie trybach:
•    przetargu nieograniczonego,
•    przetargu ograniczonego,
•    negocjacji z ogłoszeniem,
•    dialogu konkurencyjnego,
•    negocjacji bez ogłoszenia,
•    zamówienia z wolnej ręki,
•    zapytania o cenę,
•    licytacji elektronicznej,
przy czym do zastosowania trybów innych niż przetarg nieograniczony i przetarg ograniczony ko-nieczne jest spełnienie opisanych w ustawie przesłanek.

Ponadto pewne szczególne zamówienia można poprzedzić konkursem (np. zamówienia z zakresu planowania przestrzennego, projektowania urbanistycznego, architektoniczno-budowlanego oraz przetwarzania danych), można także udzielić zamówienia na podstawie umów ramowych lub w ramach dynamicznego systemu zakupów.

Podstawowe zasady udzielania zamówień publicznych to:
•    zasada równego traktowania wykonawców,
•    zasada bezstronności i obiektywizmu,
•    zasada uczciwej konkurencji,
•    zasada jawności,
•    zasada pisemności postępowania,

Zgodnie z ustawą, uczestnikom postępowań o udzielenie zamówienia publicznego przysługują środki ochrony prawnej w postaci:
•    odwołania do Krajowej Izby Odwoławczej,
•    skargi do sądu okręgowego.
•    poinformowania zamawiającego o podjęciu przez niego czynności niezgodnej z ustawą lub zaniechaniu czynności, do której jest ustawowo zobowiązany, w przypadku, gdy wykonaw-com na tę czynność lub zaniechanie nie przysługuje zgodnie z ustawą odwołanie

Koncesja na roboty budowlane lub usługi
Szczególną formą zamówień publicznych są koncesje na roboty budowlane lub usługi, których za-sady udzielania są sprecyzowane w ustawie z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowla-ne lub usługi (Dz. U. z 2009 r. Nr 19, poz. 101; tryb udzielania koncesji na roboty budowlane do 2009 r. był uregulowany w ustawie Prawo zamówień publicznych; na gruncie europejskim koncesje uregulowane są w dyrektywach wspomnianych powyżej).
Koncesje na tle innych zamówień publicznych wyróżniają dwa podstawowe elementy:
•    wynagrodzeniem koncesjobiorcy (wykonawcy koncesji) jest prawo do korzystania z przed-miotu koncesji lub takie prawo wraz z płatnością koncesjodawcy (zamawiającego),
•    płatność koncesjodawcy nie może prowadzić do odzyskania całości nakładów poniesionych przez koncesjonariusza i zarazem koncesjonariusz musi ponosić zasadniczą część ryzyka ekonomicznego realizowanej koncesji.
Stanowi w ten sposób formę szeroko rozumianego partnerstwa publiczno-prywatnego.
Proces udzielania koncesji rządzi się podstawowymi zasadami analogicznymi do obowiązujących w przypadku zamówień realizowanych w oparciu o ustawę Prawo zamówień publicznych. Obowiązuje jednak odmienna od trybów przewidzianych w ustawie Prawo zamówień publicznych procedura o większym stopniu elastyczności. Ustawa o koncesji określa także elementy, jakie musi zawierać umowa o koncesję oraz zawiera regulacje odnoszące się do maksymalnego czasu jej trwania.

Środkiem ochrony prawnej przysługującym uczestnikom postępowania o koncesję jest skarga do sądu administracyjnego.
Naruszenia prawa zamówień publicznych
Raport Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z września 2013 wskazał, że najczęstszymi praktykami ograniczającymi konkurencję w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego są:
•    ograniczony dostęp do przetargów,
•    zmowy między wykonawcami,
•    faworyzowanie wykonawców przez zamawiających.
Według raportu Komisji Europejskiej z 2013 r. głównym polem korupcji w polskim sektorze pu-blicznych usług medycznych finansowanych z podatków są zamówienia publiczne na sprzęt me-dyczny. Dostawcy korumpują - według badania - publiczne szpitale oferując dodatkowe darmowe egzemplarze urządzeń.